Dlaczego „Ateneum Kapłańskie” przed 1939 r. chwaliło Hitlera?

Niedawno media poinformowały nas o zbliżającej się beatyfikacji kardynała Stefana Wyszyńskiego – z tego tytułu proponuję, abyśmy przypomnieli sobie, czym Polaków raczyło teologiczne pismo „Ateneum Kapłańskie”, redaktorem którego był kard. Stefan Wyszyński w latach 1932-39. Od razu zwracam uwagę, że wszelkie zawarte tutaj informacje pochodzą z wiarygodnych źródeł (dostępne pod koniec artykułu).

Ateneum Kapłańskie – antysemityzm, pochwały dla Hitlera

Na temat postaci kardynała nie będę się rozpisywał, można na ten temat poczytać w encyklopedii. Proponuję zadać sobie pytanie, które od lat jest powielane w internecie tzn., dlaczego polski Kościół katolicki pozwalał na takie publikacje w teologicznym, polskim miesięczniku? Dlaczego przed 1939 rokiem pod redakcją rzeczonego kardynała, wkrótce błogosławionego Stefana Wyszyńskiego, dopuszczano się dawania fałszywego świadectwa, wręcz promowania polityki nazistowskiej? Czy tylko dlatego, że Hitler nie przepadał za Żydami? Przyjrzyjmy się niektórym wpisom:

Trudno nie przyznać słuszności twierdzeniom Hitlera, że Żyd pozostał obcym ciałem w organizmie narodów europejskich. Głosząc idee wywrotowe, stojąc na czele ruchu komunistycznego, szerząc w literaturze hasła niemoralne. (…) Żyd zwalcza obcą jego psychice kulturę, wyrosłą na podłożu chrześcijaństwa.

Dzisiejsza Trzecia Rzesza podjęła tytaniczną próbę realizacji wielkich idei, które mają przynieść odrodzenie ludzkości. (…) Rasizm kryje w sobie pewne zdrowe myśli, które dotychczas znane były tylko w szczupłym gronie lekarzy i biologów. Dziś przyszedł czas na ich rehabilitację.

– Ateneum Kapłańskie, 1938, T.41, zeszyt I, str. 23

Powyższe cytaty pochodzą z oficjalnej strony internetowej Stowarzyszenia „Nigdy Więcej” (linki dostępne na końcu artykułu).

Powyższe słowa (są jedynie wybranymi z wielu), chyba każdy przyzna, wprost usprawiedliwiały i promowały nazistowską ideologię w oczach ówczesnych Polaków. Czy takie wówczas było stanowisko Kościoła, który dzisiaj beatyfikuje kard. Wyszyńskiego? Przypomnijmy, że już w kwietniu 1933 roku (w tym roku Watykan zawarł konkordat z III Rzeszą Hitlera) w Niemczech zapowiadano bojkot żydowskich sklepów. Później było tylko gorzej.

Również nikogo dzisiaj dziwić nie powinno, że nacjonalistyczne ruchy radykalne – jak przedwojenny ONR – z Bogiem na ustach sympatyzowały zarówno z włoskimi, jak i niemieckimi faszystami. Dzisiaj nie jest inaczej – to właśnie ONR, ten sam, który zachwalany jest na Jasnej Górzez przez ojca Rydzyka, zaprosił włoskich faszystów z Forza Nuova na obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. A przecież Forza Nuova jest to ruch nacjonalistyczny założony przez potomków dyktatora Benito Mussoliniego.

Patrz: Prezydent Duda chwali włoskich faszystów z Forza Nuova

Ciekawostka – stowarzyszenie przypomina zarazem, że „Mały Dziennik” wydawany przez ojca Maksymiliana Kolbego, który zginął w Auschwitz, jego gazeta była niesłychanie antysemicka. To za sprawą takich czasopism właśnie przed wojną zadomowiło się pogardliwe pojęcie „żydokomuna” – także dzisiaj często podejmowane w internecie przez prawicowych publicystów. Dotychczas spotyka się naśladowców Kolbego (w tym kontekście) w osobie suspendowananego ks. Natanka, czy ks. Międlara.

Nie chcąc się bardziej rozpisywać, wolę każdego z Was czytelników zachęcić do lektury u samego źródła, toteż odsyłam do niżej podanych źródeł. Zwracam jeszcze tylko uwagę na ostatnie, przedwojenne wydanie „Ateneum Kapłańskiego” z 1939 roku, w którym dobitnie wyrażany jest stosunek do Żydów przez hierarchów Kościoła katolickiego. Szybki przykład: pierwszy akapit, a w nim powoływanie się na „patrona” rasizmu – św. Augustyna:

Kwestia rasizmu stała się w ostatnich czasach nie tyle modna, ile raczej bardzo żywotna i aktualna, a zidentyfikowała się niemal w całości z palącą  kwestią żydowską. Bo gdziekolwiek mówi się dziś o czystości rasy, gdziekolwiek wychodzą ustawy, czy zarządzenia t. zw. rasistowskie, wszędzie wchodzą w grę Żydzi, których rozmnażanie się, władztwo i panowanie nad światem jest groźnym memento, zwłaszcza tam, gdzie bez względu na liczebność stali się elementem pasożytniczym i rozkładowym dla środowiska.

– Ateneum Kapłańskie, 1939, R. 31, T. 44, zeszyt I, str. 1 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa

Jakże słowa te zbieżne są z tym, co opowiadał Adolf Hitler. Na koniec przypomnijmy sobie dwie jego wypowiedzi:

Jeśli dojdziemy kiedyś do władzy, to utrzymamy ją z pomocą Bożą. Nie damy już jej sobie odebrać.

– 17 października 1930. Reden und Proklamationen 1932–1945, red. M. Domarus, Frankfurt 1962, s. 140.

Kościół katolicki przez piętnaście stuleci traktował Żydów jak szkodników, zamykał ich w gettach i tak dalej, ponieważ zorientowano się czym są Żydzi. (…) Ja odwołuję się do tych piętnastu stuleci.

– 1933 na Konferencji Episkopatu Niemiec w Berlinie. Saul Friedländer, Das Dritte Reich und die Juden, Verlag C.H. Beck, Monachium 2007, s. 60.

W Rzymie dnia 20 lipca 1933 roku III Rzesza Hitlera zawarła konkordat (Reichskonkordat) ze Stolicą Apostolską.

Ateneum Kapłańskie – założyciel

Czasopismo to zostało założone w 1909 roku we Włocławku przez ks. Idziego Radziszewskiego – duchowny katolicki, filozof religii, rektor Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu, współzałożyciel i pierwszy rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Źródła:
Stowarzyszenie „Nigdy Więcej” (plik pdf) – ONR-u rasizm na sztandarach, wyd. nr 21, wiosna-lato 2014
Oficjalna witryna – Stowarzyszenie „Nigdy Więcej”
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa – Ateneum Kapłańskie, 1909-1939
Opoka – Maksymilian Kolbe i zorganizowane zło
Wikicytaty – Antysemityzm, Adolf Hitler

Zobacz również: ONR, nacjonaliści, Wszechpolacy – prawdziwe oblicza